Poziom saturacji to jeden z pięciu parametrów życiowych - obok temperatury ciała, pulsu, częstotliwości oddechu, ciśnienia krwi i oznacza stopień nasycenia hemoglobiny krwi obwodowej tlenem. Wskaźnik ten badany jest szczególnie podczas różnego rodzaju zabiegów i operacji. W artykule wyjaśniamy, co to jest saturacja, jak i za pomocą jakich urządzeń mierzy się jej poziom oraz jakie są wartości prawidłowe i krytyczne.
Co to jest saturacja krwi i kiedy ją zbadać?
Najprościej mówiąc, saturacja to nic innego jak wskaźnik dotlenienia organizmu. Termin ten odnosi się do poziomu nasycenia krwi tętniczej tlenem. Oznacza to ilość hemoglobiny związanej we krwi z molekularnym tlenem do jej całkowitej ilości w organizmie. Ocenę saturacji przeprowadza się najczęściej w warunkach szpitalnych lub domowych, a wskazaniem do badania są sytuacje, w których może dojść do niedotlenienia organizmu, jak na przykład:
- operacje i okres rekonwalescencji,
- choroby układu oddechowego,
- znieczulanie dziecka,
- kontrola saturacji u matki i płodu,
- śpiączka farmakologiczna,
- znieczulenie ogólne,
- cewnikowanie serca.
Pomiaru tlenu we krwi często dokonują również piloci, sportowcy, skoczkowie spadochronowi oraz wspinacze wysokogórscy, gdyż są oni bardziej narażeni na niedotlenienie.
Jak mierzy się saturację krwi?
Do badania saturacji krwi wykorzystuje się pulsoksymetr, o którym pisaliśmy już na naszym blogu. Zasada działania tego urządzenia polega na mierzeniu różnicy długości fal pochłanianego promieniowania czerwonego i podczerwonego przez erytrocyty. Wynik podawany jest w wartości procentowej, która określa ilość wysycenia tlenem. Przykładowa forma zapisu to np. SpO2 97%.
U dorosłych saturację mierzy się na płatku ucha lub na opuszku palca wskazującego. U dzieci - zazwyczaj na prawej stopie lub nadgarstku. Pomiar trwa około 2-3 minuty i jest całkowicie bezbolesny. Aby wynik badania był wiarygodny, trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach:
- przed pomiarem należy osuszyć i lekko ogrzać palec,
- zaleca się usunąć z powierzchni paznokcia wszelkie substancje, takie jak lakiery, żele czy tipsy,
- pulsometr nie może zsunąć się z palca podczas pomiaru,
- przed badaniem trzeba zdjąć opatrunki medyczne na palcu,
- koniuszek palca powinien znaleźć się dokładnie pośrodku czujnika.
W przypadku badań domowych wybierz solidne urządzenie rekomendowane przez specjalistów, jak np. pulsoksymetr Snap Oximeter MTK LIFE.
Normalna i krytyczna wartość saturacji
Zakres prawidłowej saturacji u osób dorosłych wynosi ok. 95-98%, u osób starszych - 94-98%. U palaczy wskaźnik ten jest zwykle niższy w porównaniu do niepalących. Optymalna saturacja u dzieci to co najmniej 95% (poniżej tej wartości w przypadku noworodków mówi się o niedotlenieniu). Wartości mniejsze niż 95% oznaczają zagrożenie hipoksją, czyli stanem niedotlenienia, w którym tkanki nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu. Może się to ograniczać zarówno do jednego narządu, jak i do całego organizmu. Objawy hipoksji bywają różne, zazwyczaj jednak są nimi:
- trudności w oddychaniu,
- duszności,
- niewyraźna mowa,
- tachykardia,
- utrata przytomności,
- zaburzenia koordynacji ruchowej,
- głębokie i częste oddechy.
W przypadku zagrożenia niedotlenieniem można sięgnąć po tlen inhalacyjny, który szybko wyrównuje poziom nasycenia. Saturacja poniżej 85% i związana z tym niedostateczna podaż tlenu do tkanek wywołuje sinicę. Choroba ta objawia się charakterystycznym zabarwieniem skóry, błon śluzowych i tkanek na niebiesko, co widoczne jest szczególnie w obrębie jamy ustnej. Jeszcze bardziej niebezpieczną, zagrażającą życiu saturacją jest stan, w którym osiąga ona wartość krytyczną, czyli poniżej 70%. Tak niski poziom natlenienia krwi prowadzi do poważnych uszkodzeń mózgu, zaburzeń percepcji bodźców, a w konsekwencji nawet do śmierci.
Pomiar saturacji jest ważny!
Kontrola natlenienia krwi ma kluczowe znaczenie w warunkach ambulatoryjnych i jest bardzo ważnym parametrem służącym do monitorowania stanu pacjenta podczas zabiegów. Badanie saturacji krwi można wykonać w prosty sposób również samodzielnie, w domu. Pulsoksymetry napalcowe zalecane są osobom, które obserwują u siebie różnego rodzaju zaburzenia oddychania. Aby urządzenie było przydatne, trzeba jednak pamiętać o precyzyjnym przeprowadzaniu badania i odniesieniu się do niezbędnych norm nasycenia tlenem.
